Sayın Başkanım Değerli Meclis Üyeleri,
Deniz Ticaret Odası Eğitim Komisyonu olarak, denizcilik eğitim sektöründe öncelik verdiğimiz sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerilerimizi özetle arz etmek isterim.
Denizcilik eğitim sektöründe yaşanan önemli sorunlardan ilki ulusal ve uluslararası mevzuat gereği, her yıl çeşitli okullardan mezun olan yaklaşık 2200 civarında öğrenci/kursiyerin staj gemisi ve atölye tesisi bulamama sorunudur.
Uluslararası sözleşmelere paralel olarak hazırlanan ulusal mevzuatımız gereği halihazırdaki staj ile ilgili duruma göre güverte ve makine için inceleyecek olursak;
Güverte bölümü için
Öğrencilerin deniz stajı süresi 12 ay
Makine bölümü için
Atölye Becerilerini Geliştirme Eğitimi staji ise 6 ay (3 ay dan az olamayacak şekilde olacaktır)
Olmak üzere toplam staj süresi 12 aydır.
Güverte ve makine öğrencileri mevzuat gereğince yapmaları gereken gemi stajını, Eğitim maksatlı gemilerde veya ticari gemilerde köprüüstü yada makine dairesinde yetkili bir zabit nezaretinde olmak üzere iki bölüme ayırmak mümkündür.
Birinci bölüm, güverteciler için 6 ay ve makineciler için ise 0-3 ay arasında değişen sürelerde icra edilmesi zorunlu olan kısmıdır.
Bu bölüm stajyerlerin :
Deniz hayatı ve gemi yaşantısını tanıma,
Geminin denize hazırlanması,
Geminin liman giriş hazırlıkları, bu hazırlıklar süresince tayfaları görev başında izleme, tayfa görevlerini yapma ve zabitleri görevleri başında izlee şeklinde icra edilir.
Bu bölümün eğitim gemilerinde icra edilmesi, öğrencinin eğitmenleri gözetiminde, standart bir uygulama programına göre yapılması bir sonraki staj dönemine hazırlık açısından faydalı olacaktır. Bu bölümün icrası:
İdare tarafından Eğitim gemisi olarak yetkilendirilen ve işletim eğitim veren diğer eğitim kurumlarına da öğrenci miktarlarına göm İdare tarafından tespit edilecek oranda staj kontenjanı vermelidir,
İŞKUR ile toplantı düzenlenerek, deniz stajı süresince öğrenci ve kursiyerlerin sigorta bedelleri ile asgari ücretten az olmayan harçlıklarının İŞKUR tarafından ödenmesi, İŞKUR mevzuatına göre stajyerlerin zaman zaman kontrol zorunluluğunun denizde uygulanmasındaki güçlükler dikkate alınarak gerekli üzenlemenin yapılması,.
Bu şekilde armatörler üzerindeki yuk hafifletilmiş olacaktır.
Deniz stajının ikinci bölümü, 6 aylık küprüüstü ve makine dairesinde yetkili bir zabit gözetiminde yapılan bölümüdür ki bu bölümün toplu staj şeklinde Eğitim gemileri veya benzer gemilerde icra edilmesi doğru bir uygulama değildir. Güverte ve makine için ikinci 6 aylık bu sürenin Çalışan sefer yapan gemilerde gemilerde yapılması gereklidir. Bu bölüm, stajyerin staj eğitiminden beklenen hedeflere ulaşmasında en etkili bölümdür. Ayrıca, bayrak devletinin liman cüzdanını taşıyan zabitin kalitesiyle doğrudan ilişkili olan bu bölüm, asla okul/eğitim gemilerinde icra edilmemelidir. Deniz stajlarının hayati önemi haiz bu bölümü için armatörlerin özendirilmesi ve uygulama direktifleri ile düzenleme yapılmasına ihtiyaç vardır.
Sorunun çözümü maksadıyla;
Gemilerin Gemiadamları ile Donatılmasına İlişkin Yönerge Madde 9’un değiştirilmelidir
Stajyer Çalıştırılması
Madde 9- Güverte stajyeri istihdam eden gemilerde güverte tayfasından, makine stajyeri istihdam edilen gemilerde makine tayfasından en fada ikişer kişi indirim yapılabilir.
Armatörün yapacağı müracaata istinaden, üzerinde belli miktar stajyerden az olmamak koşuluyla stajyer alan ve İdare tarafından eğitim gemisi olarak da yetkilendirilecek gemiler aynı zamanda eğitim gemisi olarak hizmet yaptıklarından, bu gemilerin de Türk Limanlarına uğradıkları veya Boğaz geçişi yaptıkları sırada oluşacak liman masrafları, boğaz geçiş masrafları, harçlar ve rüsumlar, pilotaj ücretleri ve benzeri diğer harcama ve masraflarında indirim yapılması,
Yönergede yapılacak bu değişikliğin yabancı bayraklı gemilerde bağlayıcılığı olmayacağından, yabancı bayraklı gemilerde güverte ve makine stajyerlerinin tayfa hizmetlerinin de deniz staj hesabına dahil edilmesinin,
Denizcilik Eğitim sektöründe yaşanan diğer önemli bir sorun ise atölye becerilerinin geliştirilmesi eğitimlerinin icrasında yaşanmaktadır. Uzakyol Makine Mühendisi, Makine Zabiti, Sınırlı Makine Zabiti ve Elektro-teknik Zabiti öğrenci 3-6 ay arasında zorunlu olan İdarece onaylanmış atölye tesislerinde icrası gerekmektedir.
Atölye Becerilerini Geliştirme Eğitimleri,
Staj süresinin az, staj yapacak öğrenci sayısının fazla ve stajdan sonrası atölye tesislerinde değil gemilerde görev yapacak olmaları nedeniyle staj yapacak atölye yeri bulunamamaktadır. Çok kısıtlı sayıda staj yapacak atölye tesisi bulanlar ise eğitim hedeflerine yönelik staj yapamaması kısa vadede zabit kalitesini olumsuz yönde etkileyecektir.
Makine öğrencilerinin Atölye Geliştirme Beceri Eğitimi için staj yapacak tersane veya atölye bulamama sorunlarının çözümü maksadıyla; Atölye Geliştirme Beceri Eğitiminin, mevcut akademik eğitim dışında, mevzuata uygun olarak hazırlanacak Atölye Geliştirme Beceri Eğitim programına istinaden, İdaremiz tarafından onaylanmış atölye ve Elektro-Teknik Laboratuvarına sahip kurum/kuruluşlarda kurs/eğitim olarak verilmesi uygun mütalaa edilmektedir.
Eğitim sektöründe yaşadığımız bir diğer önemli sorun da, Yat Kaptanı eğitimini tamamlayan öğrenci ve kursiyerler, Gemiadamları Yönetmeliği gereği stajlarını sadece 15 metreden daha uzun ve çift pervaneli ticari yatlarda yapabilmekte, bu kısıtlama nedeniyle staj teknesi bulmakta güçlük çekilmektedir.
Diğer taraftan; Yat Kaptanı yeterliliği olanlar Gemilerin Gemiadamları ile Donatılması Yönergesi gereğince 499 GT ve daha küçük yatlara ilaveten 42 metre ve daha küçük yolcu motorları, yolcu gemileri ve gezinti tenezzüh gemilerinde de kaptanlık yapabilmektedir. Benzer şekilde Yat Kaptanı (499 GT) yeterliliği olanlar, Özel Tekneleri de kullanabilmektedir. Görüldüğü üzere Yat Kaptanı (499 GT) yeterliliği ile ticari yatlara ilave olarak özel yatları, 42 metre ve daha küçük yolcu motorları, yolcu gemileri ve gezi tenezzüh gemilerini kullanılabilmektedir.
Yat Kaptanı adayı öğrenci ve kursiyerlerin staj sorunlarının çözümü maksadıyla; Gemiadamları Yönetmeliği’nde geçen “15 metreden daha uzun ticari yatlarda” ibaresinin “15 metreden daha uzun ticari , Yat Kaptanı (499 GT) tarafından sevk ve idare edilen 15 metreden uzun özel tekneler, 42 metre ve daha küçük yolcu motorları, yolcu gemileri ve gezi tenezzüh gemilerinde” şeklinde değiştirilmesinin, uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Son olarak, malumlarınız olduğu üzere bu yıl sonunda elektrik ve elektronik zabit ve tayfa yeterlilikleri iptal edilerek, yerlerine Elektro-Teknik zabit ve tayfaları alacaktır. Bu düzenleme nedeniyle 1 Ocak 2012 tarihinden sonra elektrik ve elektronik zabit yeterliliği alanlar ile bu tarihten önce alsa dahi 1 yıl zabit olarak hizmeti olmayan elektrik ve elektronik zabitlerinin bu yıl sonunda yeterlilikleri iptal olacaktır. Mevzuatımızda benzer durumda olan elektrik ve elektronikçi tayfalara Elektro-Teknik Tayfalığına geçiş imkanı sağlanmasına rağmen zabitlerde bu durum ön görülmemiştir. Bu nedenle, yıl sonunda birçok elektrik ve elektronik zabiti çalıştığı firmalar olmasına rağmen yeterlilikleri iptal olacağından istihdam dışı kalarak mağdur olacaklardır.
Elektrik ve elektronik zabitlerinin sorunlarının çözümü maksadıyla; mevcut elektrik ve elektronik zabitlerinin tayfalara benzer bir düzenleme ile kurs ve stajla Elektro-Teknik Zabiti yeterliliği almalarının uygun olacağı değerlendirilmektedir.
